6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma ve Önleyici Tedbirler

6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma ve Önleyici Tedbirler

Giriş: Şiddetin Önlenmesi ve Yasal Güvenceler

Toplumsal yaşamda kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini ihlal eden, toplumsal huzur ve güvenliği tehdit eden ciddi bir olgudur. Devletin temel yükümlülüklerinden biri, vatandaşlarını şiddetin her türünden korumak ve bu tür eylemlerin önüne geçmektir. Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyeti'nde 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, şiddet mağdurlarına yönelik etkin bir koruma mekanizması tesis etmek amacıyla yürürlüğe konulmuştur. Bu Kanun, şiddetin ortaya çıkmasını engellemeyi, vuku bulduğu durumlarda mağdurları süratle koruma altına almayı ve şiddet uygulayanlara karşı yasal müeyyideler tatbik etmeyi hedefleyen kapsamlı bir hukuki düzenlemedir.

6284 Sayılı Kanunun Kapsamı ve Koruma Altına Alınan Kişiler

6284 sayılı Kanun, şiddeti geniş bir perspektiften tanımlayarak, koruma altına alınacak bireyleri ve uygulanacak tedbirleri belirlemiştir. Kanun kapsamında:

• Korunan Kişiler: Şiddete maruz kalan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınlar, çocuklar ile aynı çatı altında yaşasın veya yaşamasın aile içi şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan diğer aile bireyleri Kanun hükümlerinden faydalanabilir. Bu genişletilmiş kapsam, Kanunun toplumsal işlevselliğini artırmaktadır.
• Şiddet Tanımı: Kanun, fiziksel şiddetle sınırlı kalmayıp; psikolojik, cinsel, ekonomik ve dijital şiddet türlerini de kapsayacak biçimde geniş bir şiddet tanımı benimsemiştir.

Kanun hükümleri, adli makamlara (mahkemeler, Cumhuriyet savcılıkları) ve kolluk kuvvetlerine, şiddet olaylarına hızlı ve etkin müdahale etme yetkisi tanımaktadır.

Kanun Kapsamında Hükmedilebilecek Tedbir Kararları

6284 sayılı Kanun, şiddet mağdurlarının can güvenliğini teminat altına almak ve şiddet uygulayanların fiillerini sonlandırmak maksadıyla koruyucu tedbirler ve önleyici tedbirler olmak üzere iki ana kategoride düzenleme öngörmüştür.

A. Koruyucu Tedbirler (Şiddet Mağduru Lehine)

Bu tedbirler, şiddete maruz kalan veya kalma tehlikesi bulunan kişinin güvenliğini doğrudan sağlamaya ve yaşam koşullarını desteklemeye yöneliktir. Şiddet mağdurunun talebi üzerine veya resen verilebilirler:

1. Uygun Barınma Yeri Temini: Şiddet mağduru ile beraberindeki çocukların geçici nitelikte güvenli bir barınma birimine yerleştirilmesi. Bu hizmet, genellikle Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) aracılığıyla temin edilmektedir.
2. Geçici Maddi Yardım Tahsisi: Şiddet mağdurunun temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere geçici nitelikte nakdi yardımda bulunulması.
3. Psiko-sosyal, Hukuki ve Tıbbi Destek Sağlanması: Mağdurun ve çocuklarının yaşadığı travmanın etkilerini gidermek, yasal süreçlerde bilgilendirme ve yönlendirme sağlamak, ayrıca tıbbi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla uzman desteğinin sağlanması.
4. Danışmanlık Hizmetleri: Mağdurun ve çocuklarının toplumsal yaşama adaptasyon süreçlerini kolaylaştırmak ve yeniden yapılandırmalarına yardımcı olmak amacıyla danışmanlık hizmetlerinin sunulması.
5. Geçici Koruma Altına Alma: Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, mağdur ve çocuklarının can güvenliğini temin etmek üzere geçici olarak resmi bir kurumun koruması altına alınması.
6. Kimlik ve Diğer Bilgilerin Gizlenmesi/Değiştirilmesi: Şiddet uygulayanın mağdura ulaşmasını engellemek maksadıyla, mağdurun kimlik bilgileri, adres ve diğer kişisel verilerinin gizlenmesi veya gerekli görüldüğünde değiştirilmesi.

B. Önleyici Tedbirler (Şiddet Uygulayan Aleyhine)

Bu tedbirler, şiddet uygulayan veya uygulama tehlikesi bulunan kişinin davranışlarını kısıtlayarak şiddetin tekrarını engellemeyi hedefler. Bu kararlar kural olarak Aile Mahkemesi Hâkimi tarafından verilir:

1. Şiddet Mağduruna ve Belirli Alanlara Yaklaşmama: Şiddet uygulayanın, mağdurun konutuna, iş yerine, okuluna veya belirlenen diğer yerlere yaklaşmaması; telefon, elektronik posta, sosyal medya veya benzeri iletişim araçlarıyla rahatsız etmemesi.
2. Müşterek Konuttan Uzaklaştırma: Şiddet uygulayanın, mağdurla birlikte oturduğu konuttan derhal uzaklaştırılması ve bu konutun mağdurun kullanımına tahsis edilmesi.
3. Silah veya Benzeri Araçların Teslimi: Şiddet uygulayanın varsa ruhsatlı veya ruhsatsız tüm silahlarını kolluk kuvvetlerine teslim etmesi ve silah taşıma veya bulundurma yasağına tabi tutulması.
4. Alkol veya Madde Bağımlılığı Tedavisi: Şiddet uygulayanın alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı tespit edilmişse, bu bağımlılığın tedavisi için sağlık kuruluşunca belirlenecek yer veya kuruluşta tedaviye tabi tutulmasına karar verilmesi.
5. Öfke Kontrolü veya Benzeri Terapilere Katılım: Şiddet uygulayanın, şiddet eğilimlerini ve davranışlarını kontrol altına almaya yönelik olarak öfke kontrolü, psiko-sosyal destek veya benzeri eğitim ve terapi programlarına katılmasına hükmedilmesi.
6. Çocuklarla Kişisel İlişkinin Sınırlandırılması: Şiddet uygulayanın çocuklarla kişisel ilişki kurma hakkının sınırlandırılması, bu ilişkinin refakatçi eşliğinde veya denetimli olarak gerçekleştirilmesi.
7. Mağdurun Kişisel Eşyalarına ve Hayvanlarına Zarar Vermeme: Şiddet uygulayanın, şiddet mağdurunun kişisel eşyalarına ve evcil hayvanlarına zarar vermemesi yönünde bir tedbir kararının alınması.

Tedbir Kararlarının Talep ve Yargılama Usulü

6284 sayılı Kanun kapsamında tedbir kararları, şiddet mağdurunun bizzat kendisi, Cumhuriyet Başsavcılığı veya kolluk kuvvetleri tarafından talep edilebilir. Mağdurun başvurusu için yazılı dilekçe aranmaksızın, sözlü beyan ile de başvuru yapılabilir. Süreç, sürat ve aciliyet ilkesi doğrultusunda işletilir:

• Yetkili Merci ve Karar Süresi: Koruyucu ve önleyici tedbir kararları, kural olarak Aile Mahkemesi Hâkimi tarafından verilir. Hâkim, talebi en geç üç gün içinde karara bağlamak zorundadır.
• Acil Hallerde Kolluk Amirinin Yetkisi: Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, kolluk amiri tarafından da önleyici tedbir kararı verilebilir. Ancak bu karar, yirmi dört saat içinde hâkim onayına sunulmalı; aksi takdirde kendiliğinden hükümsüz hale gelir.
• Tedbir Süresi ve Uzatılması: Tedbir kararları azami altı ay süreyle verilebilir. Şiddet veya şiddet uygulama tehlikesinin devam ettiği tespit edildiği takdirde, tedbirin süresi uzatılabilir veya niteliği değiştirilebilir.
• Tedbir Kararının İhlali ve Yaptırımı: Verilen tedbir kararına aykırı hareket eden şiddet uygulayan hakkında, Kanunun 12. maddesi uyarınca zorlama hapsi uygulanır. Bu müeyyide, tedbir kararlarının etkinliğini sağlayan önemli bir yasal yaptırımdır.

Sonuç: Şiddetle Mücadelede Hukukun Rolü ve Toplumsal Önemi

6284 sayılı Kanun, kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddetle mücadelede Türk hukuk sisteminin en temel yasal güvencelerinden biridir. Bu Kanun kapsamında tesis edilen koruyucu ve önleyici tedbirler, şiddet mağdurlarına hızlı ve etkin bir hukuki himaye sağlarken, şiddet uygulayanlar açısından caydırıcı ve düzeltici bir etki oluşturmaktadır. Bu yasal düzenleme, bireylerin şiddetten arındırılmış bir yaşam sürme hakkının teminatı olup, toplumsal eşitlik, adalet ve barışın sağlanmasında vazgeçilmez bir role sahiptir. Şiddet mağduriyeti yaşayan veya bu tehdit altında bulunan her bireyin, yasal haklarının bilincinde olması ve profesyonel hukuki destek almak üzere yetkili mercilere başvurmaktan çekinmemesi, şiddetle mücadeledeki en önemli ve zorunlu adımdır.